بالفقه و الاثار و المناقب " . يا درباره علی بن ابراهيم قمی میگويد :
" من العلماء الفقهاء " . و درباره محمد بن حسن بن احمد بن الوليد قمی
میگويد : " وله من الكتب كتاب الجامع فی الفقه " . ولی ظاهرا كتب
فقهيه آنها به اين شكل بوده است كه در هر بابی احاديثی كه آنها را معتبر
میدانسته اند و بر طبق آنها عمل میكردهاند ذكر میكردهاند ، آن كتابها هم
حديث بود و هم نظر مؤلف كتاب .
محقق حلی در مقدمه " معتبر " ميگويد :
" نظر به اينكه فقهاء ما رضوان الله عليهم زيادند وتأليفات فراوان
دارند و نقل اقوال همه آنها غير مقدور است ، من به سخن مشهورترين به فضل
و تحقيق و حسن انتخاب اكتفا كردهام و از كتب اين فضلا به آنچه اجتهاد
آنها در كتابها هويدا است و مورد اعتماد خودشان بوده است اكتفا كردهام
. از جمله كسانی كه نقل میكنم ( از قدمای زمان ائمه ) حسن بن محبوب ،
احمد بن ابی نصر بزنطی ، حسين بن سعيد ( اهوازی ) ، فضل بن شاذان (
نيشابوری ) ، يونس بن عبدالرحمن ، و از متأخران ، محمدبن بابويه قمی (
شيخ صدوقی ) و محمد بن يعقوب كلينی ، و از اصحاب فتوا علی بن بابويه
قمی ، اسكافی ، ابن ابی عقيل ، شيخ مفيد ، سيد مرتضی علم الهدی و شيخ
طوسی است . . . "
محقق با آنكه گروه اول را اهل نظر و اجتهاد و انتخاب میداند آنها را
به نام اصحاب فتوا ياد نمیكند ، زيرا كتب آنها در عين اينكه خلاصه
اجتهادشان بوده است ، به صورت كتاب حديث و نقل بوده است نه به صورت
فتوا . اينك ما بحث خود را از مفتيان اولی كه در زمان غيبت صغرا
بودهاند آغاز میكنيم :
|