فطری مربوط به پرستش است كه يك تجلی از تجليات فطری روان آدمی است ،
يعنی يك سلسله آداب و مقررات است در زمينه اين تمايل فطری ، و در
حقيقت مربوط است به تنظيم علاقه پرستش ميان مخلوق و خالق خودش . نماز
، روزه ، اعتكاف از اين قبيل است . برخی مربوط است به خدمات و
تعاونها ، و اسلام عنايت خاص دارد كه اينگونه كارها كه يك سلسله كارهای
اجتماعی است ، توأم با روح پرستش باشد مانند زكات ، خمس . و از اين
قبيل است مسؤوليتهای اجتماعی و سياسی از قبيل جهاد ، امر به معروف و
نهی از منكر ، سبق و رمايه . بعضی مربوط است به رابطه انسان با نفس
خودش از قبيل وجوب حفظ نفس ، حرمت اضرار به نفس ، حرمت خودكشی ،
حرمت عزوبت ( در بعضی موارد ) . بعضی مربوط است به شرائط بهرهمندی
انسان از مواهب طبيعی و حدود آن كه صرفا در روابط انسان با طبيعت خلاصه
میشود . اطعمه و اشربه ، صيد و ذباحه و حتی احكام البسه وامنكه و احكام
ظروف و اوانی از اين نوع است .
بعضی ديگر مربوط است به روابط انسان با طبيعت و مواهب طبيعی از يك
طرف و انسانهای ديگر ذی استحقاق مانند او از طرف ديگر ، و در حقيقت
مربوط است به اولويتهای افراد نسبت به افراد ديگر در بهرهمندی از
مواهب طبيعی ، يعنی مربوط است به مالكيتهای ابتدائی و بلاعوض از قبيل
احياء موات ، زراعت ، ارث ، تملك محصول كار خود و امثال اينها . و
بعضی مربوط است به نقل و انتقالهای اقتصادی مانند بيع ، اجاره ، جعاله ،
هبه وصلح و غيره . و بعضی به حقوق خانوادگی مانند نكاح ، طلاق ، ظهار ،
ايلاء ، لعان .
|